Những thông tin bạn cần biết về loại Trà Thái Nguyên

Trà Thái Nguyên là loại trà xanh được trồng, thu hái và chế biến từ bàn tay khéo léo của những người nghệ nhân thuộc vùng đất Tân Cương, Thái Nguyên - một tỉnh thuộc miền Bắc Việt Nam ta. Trà Thái Nguyên có hương vị thơm ngon đặc trưng, vị tiền chát dịu hậu ngọt sâu làm say mê biết bao người thưởng trà.

Trà Thái Nguyên hiện nay thường phân ra thành 4 dòng chính là: Trà Búp, Trà Móc câu, Trà Nõn Tôm và Trà Đinh. Trong 4 dòng này lại có nhiều dòng nhỏ và có tên gọi khác nhau. Hiện nay Trà Thái Nguyên có rất nhiều nhà sản xuất khác nhau, mỗi nhà sản xuất có vùng nguyên liệu riêng và bí quyết sản xuất khác nhau nên hương vị cũng khác nhau rất nhiều, chính vì vậy thị trường Trà Thái Nguyên hiện nay ngày càng phong phú, người tiêu dùng có nhiều cơ hội để thưởng thức được nhiều hương vị trà Thái Nguyên khác nhau, nhưng nhược điểm là vì có quá nhiều loại nên người tiêu dùng rất khó để mua được loại trà Thái Nguyên hợp khẩu vị của bản thân vì chỉ có cách duy nhất là thử mỗi nơi một ít trước khi mua nhiều để dùng hàng ngày.

Dưới đây là Video so sánh 5 loại Trà Thái Nguyên của Lộc tân Cương, mọi người có thể tham khảo để có thể tự so sánh mỗi loại trước khi dùng thử.

Video So sánh 5 loại Trà Thái Nguyên

1. Trà Thái Nguyên là gì?

Như mô tả ngăn ở trên thì trà Thái Nguyên được thu hái búp trà vùng nguyên liệu thuộc Tỉnh Thái Nguyên thường là dòng trà xanh (lục trà ) có cánh nhỏ, xoăn, màu bạc xám đen và hương thơm cốm đặc trưng, trà khi pha có màu nước vàng xanh, vị chát dịu ở đầu lưỡi và ngọt dần ở cổ họng. Trà Thái Nguyên còn được gọi theo nhiều cách khác nhau, tùy vào địa phương như là chè Thái Nguyên, trà Thái, chè bắc Thái, chè Tân Cương Thái Nguyên, trà Tân Cương, Trà Mộc, Chè Mộc, người dân phía Nam Việt Nam gọi Trà Bắc...

Hình ảnh ngoại hình Trà Thái Nguyên loại được hái búp non, được xếp vào dòng Trà Thái Nguyên Cao Cấp

Trà Thái Nguyên có hương cốm non rất thơm, vị chát dịu hậu ngọt sâu rất ngon

2. Quy trình sản xuất trà Thái Nguyên

Trà Thái Nguyên có thơm ngon hay không phụ thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm và khả năng sản xuất của mỗi tổ chức hay cá nhân, hiện nay có rất nhiều người tham gia sản xuất trà nhưng người sản xuất đạt được tay nghề cao thì không nhiều, nhưng với tinh thần học hỏi không ngừng trong nghành nghề, Lộc Tân Cương hy vọng ngày càng có nhiều nghệ nhân hơn để sản phẩm Trà Thái Nguyên Việt Nam được vươn xa để sánh ngang cùng các sản phẩm trà trên thế giới.

Dưới đây là các công đoạn sản xuất Trà Thái Nguyên hiện nay: Cụ thể là dòng Trà Xanh Thái Nguyên

2.1. Hái chè

Việc hái chè vô cùng quan trọng vì trà có ngon và có ngoại hình đẹp hay không phụ thuộc một phần vào cách hái chè. Người hái phải sử dụng bàn tay quen việc để tuyển chọn từng búp trà non theo tiêu chuẩn mà nhà máy đưa ra, nếu hái Trà Đinh thì phải tuyển chọn những mầm trà nhỏ trên cây, không được lẫn nhiều lá lớn bên dưới, còn nếu hái để xản xuất trà Móc Câu thì phải hái đúng 1 mầm nhỏ và 2 lá liền kề bên dưới chứ không được hái thêm lá thứ 3. Việc hái trà dễ dàng nhất là hái dòng trà búp, bà con được hái những búp to có nhiều lá bên dưới để làm trà mà không phải chọn lọc kỹ như những loại trà cao cấp. Nếu việc hái trà cao cấp mà ẩu thì khi làm ra sản phẩm trà hương thơm  không đạt và vị trà cũng bị ảnh hưởng nhiều, đặc biệt ngoại hình của trà cũng thô và xấu khi hái trà không cẩn thận, bởi vậy việc hái trà là công đoạn đầu tiên và vô cùng quan trọng trong quá trình sản xuất tràThái Nguyên.

Bà con đang hái búp chè khi chè đến lứa hái

Thời điểm để hái chè là vào buổi sáng sớm khi nắng chưa lên cao, khi mà nhưng giọt sương còn đọng lại trên búp chè. Quy tắc hái thường sẽ là 1 tôm 2 lá / 1 tôm 1 lá / 1 tôm hay 1 tôm 3 lá, người xưa có câu “1 tôm 2 lá, 1 cá 2 chừa”, câu này ý nói đây là quy tắc hái để cây chè vẫn đảm bảo được tái sinh và đạt chuẩn yêu cầu chế biến.

Khi hái không được nắm chặt mà phải vừa tay bỏ vào rổ đựng, như vậy sẽ không làm nát cánh chè. Không được hái chè quá non hoặc quá già vì khi chế biến sẽ ảnh hưởng đến hương vị chè.

2.2. Làm héo nhẹ

Sau khi hái xong, những búp chè được mang ra phơi mỏng trên nong thưa hoặc giàn lưới, mỗi nong rải từ 1,5 – 2kg, quá trình này để làm khô sương và thoát hết hơi ẩm có sẵn trong búp trà, nhằm đảm bảo được hương, vị màu nước của trà được như ý muốn.

Quy trình làm héo búp chè

Các nong được đặt lên giàn hoặc giá gỗ có nhiều tầng, các tầng cách nhau 15-25 cm. Cứ sau 0,5 – 1h lại đảo nhẹ chè một lần. Thời gian làm héo nhẹ từ 4 – 5 h tùy theo thủy phần trong búp chè và nước trên bề mặt búp chè, đến khi chè nghe được hương thơm mùi hoa tươi thì chuyển sang quá trình diệt men.

Thuỷ phần của chè còn lại sau khi héo khoảng 74 – 75%. Quá trình héo được đồng đều, khối chè Thái Nguyên luôn phải đảm bảo thoáng gió, phát huy được hương thơm, tươi tự nhiên của nguyên liệu.

2.3. Diệt men

Diệt men hay còn gọi là giai đoạn ốp chè là quá trình nghệ nhân sẽ cho chè vào tôn quay làm cho chè mềm, mất đi phần nào mùi hăng. Bên cạnh đó giúp trà loại bỏ các thành phần men hay enzyme có trong lá trà xanh, nguyên nhân dẫn đến hiện tượng oxy hóa, giúp các thành phần catechin tốt cho sức khoẻ được bảo toàn nhiều nhất có thể.

Công Nhân đang canh máy diệt men trà

2.4. Vò chè

Diệt men xong sẽ đến công đoạn vò chè, ngày xưa khi chưa có máy móc hỗ trợ, chè được vò thủ công bằng tay, ngày nay công nghệ khoa học phát triển nên có máy móc hỗ trợ, việc vò trà bằng máy hiệu quả hơn nhiều, giúp rút ngắn thời gian sản xuất và chè có hương và ngoại hình tốt hơn khi được vò bằng máy ( do sức người có hạn nên việc vò tay không hiệu quả nhiều như hiện nay). Giai đoạn này làm cho búp chè cọ sát vào nhau nhằm vỡ các cấu trúc enzyn có sẵn trong búp chè thúc đẩy hương thơm có sẵn trong lá, giúp chè thơm hơn và vị trà được đậm đà hơn. Quá trình vò trà không được quá ít hay quá nhiều. Tùy vào mỗi dòng trà khác nhau việc vò trà sẽ kéo dài từ 60- 90 phút để đảm bảo trà không bị biến đổi chất quá nhiều, bởi vậy công đoạn Vò Chè cũng vô cùng quan trọng trong cả quá trình sản xuất trà.

2.5. Sao khô

Sau khi vò chè xong nhựa chè đã tiết ra, tiếp đến người nghệ nhân cho trà vào tôn quay để xào khô lần 1. Sao khô là giai đoạn mang tính quyết định xem chè Thái Nguyên có ngon và cánh có đẹp hay không, nó quyết định hương vị & cả màu sắc chè khi khô.

Quá trình sao khô chè vô cùng quan trọng, phải thật sự chú ý canh nhiệt độ sao chè để không quá cao cũng không quá thấp, việc sao phải đều lửa và đều tay, phải thử độ khôn của chè liên tục để chè sao vừa tới, nếu sao quá tay chè sẽ bị đỏ nước và mất hương, sao chưa tới chè cũng bị ô xy hóa nhanh và cũng bị đỏ nước và mất hương dần trong quá trình dự trữ thành phẩm trong kho.

Quá trình sao khô trong tôn quay sao trà

Thời gian sao khô thường mất khoảng 20-30 phút cho 1 mẻ chè từ 1,2kg – 1,5 kg. Quá trình sao đến khi thấy cánh trà chuyển từ màu xanh tươi sang màu đen nhạt là trà đã tương đối khô. Trà sau khi được sao xong lại cho ra nong để sàn sẩy, lọc bỏ vụn trà và lá trà không đạt tiêu chuẩn, Những búp trà đạt chất lượng sẽ được đóng gói và ghi chú là " Trà Bán Thành Phẩm" sẽ được cất vào kho lạnh để chuẩn bị cho đợt sản xuất cuối cùng là: Lên Hương Trà.

2.6. Lấy hương hay còn gọi là Lên hương trà.

Những mẻ trà sấy khô xong sẽ được đưa vào kho lạnh để dự trữ, đến khi bán ra mới bỏ trà bán thành phẩm để đánh hương hay còn gọi là lên hương, việc lên hương này hoàn toàn làm tự nhiên bằng nhiệt độ. Tại Lộc Tân Cương hiện nay vẫn sử dụng Tôn quay bằng củi để giữ lại được hương vị trà truyền thống.
Việc lên hương đòi hỏi người lên hương phải liên tục chỉnh nhiệt độ của bếp lửa sao cho đều lửa, độ nóng của lò vừa phải, đều tay và phải thử liên tục bằng đôi bàn tay nhuần nhuyễn, nếu lên hương chưa tới thì trà sẽ có hương hơi ngái và ngang ngang, trà nhanh bị đỏ nước sau khi đóng gói, không bảo quản được lâu, lên hương quá tay thì trà bị cháy, biến đổi hương, mất vị béo có sẵn của trà, nước trà cũng bị đỏ không đạt.

Bởi vậy việc lên hương rất khó khăn và phụ thuộc rất nhiều vào tay nghề, độ cảm nhận tinh tế của nghệ nhân. Hiện nay rất nhiều người làm trà nhưng ít người lên hương trà thành công.

Việc lên hương vô cùng quan trọng, nếu sểnh tay thì tất cả bao nhiêu công đoạn trước coi như vứt bỏ.

2.3. Thành phẩm & đóng gói

Việc đóng gói trà nhằm để trà được bảo quản tốt hơn trong thời gian dài mà không bị xuống hương vị. Cho đến nay việc bảo quản tốt nhất vẫn là trà được hút chân không bằng túi thiếc có tráng bạc bên trong ( khi bên trong gói trà không còn không khí, trà sẽ không bị oxy hóa, không bị ẩm giúp hương của trà được giữ nguyên vẹn và vị trà không bị biến đổi trong thời gian 1-2 năm.

Hiện nay có rất nhiều loại kích thước túi hút chân không khác nhau, từ túi 10gr cho đến 20kg để phù hợp với mỗi mục đích sử dụng khác nhau, rất thuận tiện.

Túi trà hút chân không 100gr

Túi Trà hút chân không 10gr thuận tiện pha từng  ấm một

Còn các cách thức bảo quản khác như đóng vào túi nilon, và đưa vào hũ thủy tinh, hũ gỗ đều không được lâu dài vì vẫn còn không khí và trà sẽ tiếp tục quá trình oxy hóa làm biến đổi chất lượng của trà theo năm tháng ( việc trà tiếp xúc với không khí rồi cần sử dụng hết trong vòng 1 tháng trở lại) để tránh trà bị xuống hương vị.

3. Phân loại trà Thái Nguyên

Hiện nay Trà Thái Nguyên trên thị trường có rất nhiều loại, do khác nhau về vùng nguyên liệu và quy cách hái trà non hay già, cách sản xuất để mà phân loại. Riêng tại Lộc Tân Cương thì vùng nguyên liệu chính là Xã Tân Cương, Tỉnh Thái Nguyên nên sẽ phân loại theo cách hái trà và vườn trà. Thường những vườn trà có chất đất tốt sẽ cho loại trà ngon thì hái nhỏ để làm dòng cao cấp, vườn trà chất đất kém hơn sẽ hái búp to để làm trà phổ thông

3.1. Những vùng trồng trà Thái Nguyên nổi tiếng hiện nay.

Vùng chè Tân Cương

Tân Cương là vùng trà nổi tiếng nhất của tỉnh Thái Nguyên. Vùng trà Tân Cương là vùng bán sơn địa, vùng bao gồm có 3 xã: Xã Tân Cương, Xã Phúc Trìu, Xã Phúc Xuân. Vùng trà Tân Cương Thái Nguyên luôn cho ra những sản phẩm trà chất lượng hàng đầu  với vị chát êm, hậu ngọt sâu, nước xanh vàng đẹp mắt và ngoại hình trà thường mảnh và nhỏ hơn so với các vùng trà khác.

Sản phẩm Trà Đinh Tâm Xuân với 100gr nguyên liệu búp trà non được hái tại vùng chè Tân Cương, Thái Nguyên

Vùng chè Phú Lương

Huyện Phú Lương có thương hiệu chè nổi tiếng là chè Khe Cốc, nơi đây có diện tích trồng tuy nhỏ nhưng những năm gần đây đang được trồng với nhiều loại giống mới, phương pháp trồng và chăm sóc cũng được cải tiến đáng kể. 

Vùng chè Đại Từ

Qua nhiều năm hình thành và phát triển vùng chè này Đại Từ cũng đã đưa ra thị trường một số sản phẩm chè ngon, đặc sản như: trà xanh, trà nõn, trà ô long,…Với các quy trình trồng và sản xuất đang dần được cải tiến đây hứa hẹn sẽ là vùng chè mạnh của tỉnh Thái Nguyên trong những năm tới. 

Vùng chè Trại Cài

Vùng chè Trại Cài có khoảng 600ha trồng chè bao gồm 2 xã là Minh Lập và xã Hòa Bình, diện tích trồng ở xa Minh Lập lớn hơn khoảng 400ha. Các đồi chè ở đây đều được chăm sóc cẩn thận, phát triển đồng đều. Khu vực chế biến chè tại các gia đình được xây dựng tách riêng, vệ sinh sạch sẽ, bảo đảm an toàn trong sản xuất. Các sản phẩm chè tại đây cùng được sản xuất theo quy chuẩn VietGap.

3.2. Phân loại trà Thái Nguyên theo quy cách hái tại Lộc Tân Cương

• Trà Đinh Ngọc Lộc Tân Cương

Trà Đinh Ngọc hiện nay là trà cao cấp nhất và được chọn lọc lý càng nhất trong cách hái: Trà chỉ đươc hái mầm trà non mới nhú ra của búp chè, những mầm chè này hàm chứa lượng dĩnh dưỡng cao nhất, hương thơm đậm nhất và độ ngọt của trà cũng tốt nhất. Nên đây được cho là loại trà Thái Nguyên cao quý nhất

Sau khi Sản xuất hoàn thiện, trà có ngoại hình nhỏ xíu li ti như những cái đinh nhỏ, khi pha ra thì trà rất thơm, mùi thơm ngọt cốm non. Đặc trưng của Trà Tân Cương Thái Nguyên là nước trà khi pha xanh và sánh trong đẹp, tiền vị chát của trà nhẹ dễ chịu, hậu vị ngọt sâu, lưu lại trong khoang miệng và cổ họng rất lâu, cảm giác đê mê khó tả.

Những mầm non của búp chè để hái làm Trà Đinh Ngọc

Trà Đinh Ngọc Lộc Tân Cương

• Trà Đinh Tâm Xuân Lộc Tân Cương

Trà Đinh Tâm Xuân được xếp vào dòng trà đinh cao cấp loại 2 sau Đinh Ngọc, trà được hái 1 mầm trà non và thỉnh thoản có lẫn lá kẹ bên dưới để sản xuất trà. Với quy cách hái như thế này trà sẽ đạt hương thơm tốt, vị trà có tiền chát nhẹ và hậu ngọt rất tốt ( Đinh Tâm xuân sẽ chát nhỉnh hơn so với Trà Đinh Ngọc hái 1 mầm). Được xếp vào dòng trà quý, cao cấp.

Hái Búp Trà để sản xuất trà Đinh Tâm Xuân 

Thành Phẩm Trà Đinh Tâm Xuân Lộc Tân Cương

• Trà Nõn Tôm Lộc Tân Cương

Trà Nõn Tôm được xếp vào dòng Trà Thái Nguyên cao cấp, để sản xuất loại trà này tiêu chuẩn hái sẽ là hái 1 đọt non và 1 lá liền kề bên dưới để xản xuất trà. Trà Nõn Tôm đạt hương thơm cốm đặc trưng, vị chát êm và hậu ngọt sâu, Loại Trà Nõn Tôm sẽ có vị chát nhiều hơn so với Trà Đinh Tâm Xuân bên trên và phù hợp cho người uống trà thích phải có vị nhấn chát nhẹ.

Quy cách hái búp chè để sản xuất Trà Nõn Tôm Lộc Tân Cương

Trà Nõn Tôm Lộc Tân Cương được rất nhiều khách hàng yêu thích bởi đầy đủ vị trà truyền thống

• Trà Móc Câu Đặc Biệt Lộc Tân Cương

Trà Móc Câu Đặc Biệt Lộc Tân Cương được hái tiêu chuẩn 1 tôm 2 lá non liền kề nhằm đảm bảo được hương thơm cốm đặc trưng, vhị chát đượm êm, hậu ngọt sâu, phù hợp đại đa số người sành trà mà có gu trà có vị đượm nhưng không được quá chát. Trà Móc Câu Đặc Biệt là 1 trong sản phẩm được rất nhiều quý khách hàng yêu thích hiện nay.

Trà Móc câu Đặc Biệt Lộc Tân cương được hái 1 tôm 2 lá non liền kề

Sản phẩm Trà Móc Câu Đặc Biệt Lộc Tân Cương

• Trà Móc Câu Hảo Hạng Lộc Tân Cương

Trà Móc Câu Hảo Hạng Lộc Tân Cương được hái 1 tôm 2 lá, thỉnh thoảng có lẫn lá thứ 3 để sản xuất trà, loại trà này trong quá trình hái không được kỹ lưỡng như trà Móc câu Đặc Biệt nên có giá thành mềm hơn so với Trà Móc Câu Đặc Biệt. Trà Móc Câu Hảo Hạng có hương thơm cốm non vừa phải, vị trà chát nhiều hơn và hậu ngọt có nhưng thiếu vị béo và bùi của trà. Đây được xếp vào dòng trà Khá tại Lộc Tân Cương.

Nguyên liêu Búp chè tươi để sản xuất Trà Móc câu Hảo Hạng

Sản phẩm Trà Móc Câu Hảo Hạng Lộc Tân Cương

• Trà Búp Lộc Xuân Lộc Tân Cương

Trà Búp Lộc Xuân là loại trà được hái thoải mái tay nhất và vườn trà cũng không phải quá kỹ về việc tuyển vườn, loại trà này được hái 1 tôm 3 lá phía dưới, nhưng trong quá trình sản xuất vẫn phải chú ý từng chút một để đạt được chất lượng tốt nhất. Trà Búp Lộc Xuân thường có vị chát đậm nhiều nhất so với các loại trà bên trên, hương thơm cốm nhẹ, thaong thoảng, vị hậu ngọt vừa phải. Trà Búp Lộc Xuân được xếp vào dòng trà phổ thông, dễ tiếp cận với nhiều người và phù hợp với người thích uống trà cớ nhiều vị chát đậm.

Hái Búp Trà để sản xuất Trà Búp Lộc Xuân

Trà Búp Lộc Xuân có nhiều vị chát hơn so với tất cả các loại trà bên trên

4. Trà Thái Nguyên ngon nhất ở đâu?

Có rất nhiều nơi trên đất nước Việt Nam trồng trà, đặc biệt là tỉnh Thái Nguyên, mỗi nơi sẽ cho ra hương vị trà khác nhau tùy theo chất đất và khí hậu từng vùng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia nhận định, trà Thái Nguyên ngon nhất phải kể đến đó chính là vùng Tân Cương thuộc tỉnh Thái Nguyên.

Sở dĩ vùng Tân Cương tạo ra lá chè ngon một phần là bởi khí hậu ưu ái. Nơi đây thuộc vùng tiểu khí hậu phía Đông dãy Tam Đảo, ở độ cao cách mực nước biển khoảng 1000m, quanh năm mát mẻ, bức xạ nhiệt thấp. Giống chè xưa được trồng ở Tân Cương lần đầu được mang về Thái Nguyên khoảng năm 1920 - 1922. Chè ở Tân Cương Thái Nguyên có được vị chát êm dịu chứ không chát gắt như vùng khác, hậu ngọt sâu, có vị béo và ngậy của trà, đặc biệt hương thơm hơn cốm non nổi bật đặc trưng tốt bất kỳ loại chè ở vùng khác, bởi vậy trà nơi đây thường có giá thành đắt đỏ hơn giá thành trà vùng khác mà vẫn thuộc địa phận tỉnh Thái Nguyên.

Chè thu hái vùng Tân Cương tỉnh Thái Nguyên

5. Đặc điểm của trà thái nguyên ngon

Trà Thái Nguyên ngon sẽ sở hữu các đặc trưng dưới đây:

Cánh trà: Cánh trà Thái Nguyên sau khi chế biến sẽ có hình dáng xoăn chắc, cong như chiếc lưỡi câu, có màu đen bạc (có màu bạc là do một số búp trà non sau khi chế biến vẫn còn giữ lại được lớp lông mao trắng, những búp trà như thế sẽ chứa hàm lượng dinh dưỡng cao). Búp trà to hay nhỏ sẽ tùy vào nguyên liệu khi thu hái (1 tôm + 1 lá hoặc 1 tôm + 2, 3 lá non). Cánh trà đạt chuẩn khi sờ vào sẽ cảm nhận được độ khô và độ giòn rôm rốp khi bóp nát.

Trà Đinh Ngọc Lộc Tân Cương, Loại Trà Thượng Hạng cao cấp nhất trong dòng Trà Thái Nguyên

Trà Nõn Tôm Lộc Tân Cương. Cánh trà nhỏ săn chắc, nước sau khi pha có màu vàng xanh cốm đẹp mắt, sánh trong, hương thơm cốm đặc trưng của dòng trà Thái Nguyên, vị chát dịu êm hậu ngọt sâu lắng

- Màu sắc nước sau khi pha: Trà Thái Nguyên đúng chuẩn sau pha sẽ cho ra màu nước vàng xanh (màu xanh cốm non), nước trong và sánh.

- Hương trà Thái Nguyên: Trà Thái Nguyên có hương thơm cốm non dễ chịu, không gắt, dịu nhẹ và thanh mát.

- Vị trà Thái Nguyên: Trà khi uống có vị chát dịu nhẹ ở đầu lưỡi và vị hậu ngọt dịu lan tỏa khắp cả khoang miệng rồi đọng lại thật lâu ở cổ họng.

Trà Thái Nguyên khi sở hữu những đặc điểm trên thì được xem là trà ngon, chuẩn vị trà đặc sản. Trà xanh Thái Nguyên được đánh giá là loại trà ngon nổi tiếng bậc nhất Việt Nam, không chỉ là thức uống giàu dinh dưỡng mà còn là một nét đẹp trong văn hóa ẩm thực của nước ta.

6. Lịch sử vùng trà Thái Nguyên

"Thoang thoảng hương cốm bay

Búp xanh non như ngọc

Chè Thái nguyên ngọt giọng

Ấm lòng khách tri âm"

Nếu được một lần đặt chân lên miền núi phía Bắc, thì bạn không nên bỏ lỡ một chuyến tham quan vùng trà Thái Nguyên, vùng đất trải dài với những nương trồng chè bao la, bát ngát và xanh mướt. Khi đi qua những cánh đồng bất tận ta bắt gặp những nghệ nhân đang lom khom hái trà, thoang thoảng hương cốm phảng phất hòa quyện trong làng gió dịu mát.

Đồi chè Tân Cương Thái Nguyên

Ở Việt Nam thì không có nhiều tài liệu ghi nhận về sự phát triển của văn hoá trà của nước ta. Nhưng theo Văn Minh Trà Việt viết bởi tác giả Trịnh Quang Dũng, thì không ai khác đó là mẫu nhi thiên hạ – vợ của vua Hùng, người đã dạy cho người dân cách tìm kiếm và thuần hoá những cây trà hoang đem về để trồng. Tuy đây chỉ là truyền thuyết nhưng phần nào cũng góp phần vào nhận định của một số chuyên gia là cây trà vườn xuất hiện đầu tiên ở Phú Thọ và Phú Thọ cũng chính là quê hương của cây trà Thái Nguyên.

Theo tương truyền người đã có công mang giống trà đầu tiên từ vùng Phú Thọ về Thái Nguyên để trồng là ông Vũ Văn Hiệt (ông Đội Năm) (1883 - 1945). Như được ghi lại ông đã cống hiến nhiều trong thời kì đó cho đất nước nên ông được giao quyền cai quản đất ở vùng Tân Cương (xã Tân Cương, TP Thái Nguyên ngày nay) để ông khai phá. Sau nhiều năm, nghề trồng trà lan rộng và phát triển phồn thịnh, phát triển nhanh chóng ở vùng đất này, giúp cho nền kinh tế ngày càng vượt trội. Cho đến ngày nay thì vẫn là một hình thức phát triển kinh tế từ khi cha ông để lại mãi cho đời sau, được người dân đúc kết, học hỏi và luôn đổi mới hàng ngày. 

Ông Đội Năm - Ông tổ chè Thái Nguyên

Vùng trà Thái Nguyên lại có điều kiện tự nhiên và đất trồng trọt rất tốt tạo điều kiện cho cây trà phát triển và làm tiền đề quảng bá sản phẩm không chỉ trong nước mà còn lan rộng ra thế giới. Trải qua hàng trăm năm, vị thế của trà Thái Nguyên đã thực sự đạt được lòng tin và có chỗ đứng trong sự lựa chọn của hầu hết người tiêu dùng.

7. Tác dụng của Trà Thái Nguyên

Trong trà xanh thái nguyên có chứa hơn 500 thành phần dinh dưỡng có lợi, trong đó:

- Hàm lượng phenol: chiếm 20 - 30% (là một loại oxi tự do phổ biến nhất của hợp chất, có tác dụng giảm lượng mỡ trong máu, giảm huyết áp, giảm lượng đường trong máu, phòng trừ lão hóa, chống phóng xạ, diệt khuẩn, tiêu đờm).

- Hàm lượng chất lipopolysacchrides trong lá trà vào khoảng 3%, nó có thể làm tăng khả năng miễn dịch của cơ thể và còn có tác dụng cải thiện chức năng tạo máu, chống phóng xạ, trị những bệnh liên quan đến phóng xạ.

- 25 loại axit amin trong đó có isoleucine, leucine, lysine, phenylalanine, threonine, axit methyl butyric là sáu trong tám loại axit amin cần thiết cho cơ thể.

- Hơn 30 loại nguyên tố đại lượng khác gồm chất đạm, natri, kali, canxi, photpho, magie, lưu huỳnh, nhôm, sắt, clo; Nguyên tố vi lượng gồm đồng, mangan, kẽm, borum, silic, molypden, coban, iot, flo, selen, crom, thiếc v.v đều là những nguyên tố cần thiết cho cơ thể.

- Hàm lượng vitamin B có khoảng 100-150 ppm và khoảng 10-20 mg lactoflavin (vitamin B2). Hàm lượng axit folic (vitamin B11) rất cao, vào khoảng 0,5-0, 7 ppm.

- Hàm lượng vitamin C có trong lá trà cũng rất cao có thể đạt tới 0,5%, có tác dụng phòng tránh bệnh xấu máu, tăng sức đề kháng cho cơ thể, thúc đẩy quá trình làm liền vết thương.

- Hàm lượng vitamin E (tocopherols) trong lá trà chiếm từ 300-800 ppm trọng lượng tịnh của lá trà, vitamin E là một loại thuốc chống oxi hóa, có thể ngăn trở quá trình oxi hóa của chất béo trong cơ thể, vì thể nó có công dụng trong việc chống lão hóa.

- Hàm lượng vitamin K có trong lá trà cũng rất cao, mỗi ngày uống năm cốc trà có thể đáp ứng đủ nhu cầu của cơ thể. Vitamin K có thể thúc đẩy gan hợp thành chất làm đông máu.

- Ngoài ra, trong lá trà còn chứa thành phần có lợi như EGCG có khả năng chống lại các gốc tự do mạnh nhất và có năng chống ung thư cao.

Những công dụng nổi bậc của trà Thái Nguyên bao gồm:

1. Ngăn ngừa bệnh ung thư

2. Giảm cân, ngăn ngừa béo phì

3. Ngăn ngừa và giảm thiểu bệnh tiểu đường

4. Ngăn ngừa bệnh cao huyết áp

6. Hỗ trợ điều trị các bệnh tim mạch

7. Chống lão hóa

8. Ngăn ngừa các bệnh về răng miệng: sâu răng, viêm nướu, hôi miệng,...

9. Tăng khả năng sinh sản

10. Giảm stress, tăng tinh thần

11. Tăng cường sức đề kháng

12. Giảm mỡ máu, gan nhiễm mỡ

8. Cách pha trà Thái Nguyên ngon

Video hướng dẫn pha trà Đinh Ngọc của Lộc Tân Cương, bạn có thể xem thêm các video pha trà Thái Nguyên khác tại đây.

- Bước 1: Vệ sinh tiệt trùng ấm chén và dụng cụ trà bằng cách tráng qua nước sôi 100 độ C.

- Bước 2: Đánh thức trà, Cho 8gr trà vào ấm, châm tiếp nước sôi nhiệt độ từ 80 - 85 độ C ngập mặt trà sau đó rót ra ngay  (việc này giúp trà thoát hương và vị tốt hơn trong quá trình pha trà).

- Bước 3: Hãm Trà, châm 150ml - 200ml nước sôi 80 - 85 độ C và hãm trà trong vòng 20 - 25 giây. Lưu ý: không nên châm nước nhiệt độ cao sẽ làm cháy trà và nước trà dễ bị chát.

- Bước 4: Hãm xong sẽ rót hết trà từ ấm qua Tống rồi từ Tống lớn rót ra chén nhỏ để thưởng thức hương vị thơm ngon của trà ( lưu ý, rót hết nước trà ra, không để lại nước ở trong ấm để tránh trà tiếp tục ra chất và quá đậm).

9. Những sai lầm khi uống trà Thái Nguyên

• Không uống trà Thái Nguyên khi bụng đói

Uống trà Thái Nguyên khi đói khiến chức năng của thận hoạt động quá mức dẫn đến các triệu chứng như tiểu rắt, chóng mặt, tim đập nhanh, chân run, kích thích niêm mạc của dạ dày, ức chế hoạt động tiết của túi mật khiến bạn cảm giác khó chịu, buồn nôn mà người ta gọi đó là say trà.

• Không nên uống trà Thái Nguyên quá đậm

Trà có chứa caffein, tannin và theophylline là những chất có tính kích thích mạnh, dễ xảy ra các triệu chứng đau đầu, chóng mặt, về lâu lại gây ra các bệnh lý nguy hiểm.

• Uống trà Thái Nguyên sau khi ăn 30 phút là tốt nhất

Uống trà Thái Nguyên ngay khi ăn sẽ làm loãng dịch vị tiêu hóa trong dạ dày, ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ và tiêu hóa thức ăn. Ngoài ra, chất tannin trong trà khi gặp thức ăn sẽ tạo nên những hợp chất khó tiêu, tăng nguy cơ táo bón và tích trữ các chất có hại cho sức khỏe. Do đó, bạn nên dùng trà sau bữa ăn ít nhất là 30 phút để không làm hại sức khỏe.

• Không nên uống trà Thái Nguyên vào buổi tối trước khi đi ngủ

Trà xanh Thái Nguyên chứa hàm lượng caffein khá cao, khi uống sẽ kích thích thần kinh làm cho tinh thần hưng phấn làm bạn dễ bị mất ngủ.

• Không uống trà Thái Nguyên để qua đêm

Các chuyên gia sức khỏe đã nghiên cứu và kết luận rằng trà để qua đêm sẽ mất các vitamin và dinh dưỡng vốn có của nó. Trà để lâu cũng sẽ chuyển sang giai đoạn oxy hóa polyphenol, các chất thơm trong trà sản sinh ra các chất độc hại.

• Không uống trà Thái Nguyên khi dùng thuốc

Theo các chuyên gia Trung Quốc, trong lá trà có chứa tannin, theophylline là những chất gây phản ứng hóa học với một số loại thuốc, làm hạn chế hiệu quả mà thuốc mang lại.

• Uống trà Thái Nguyên khi mắc các bệnh sau

Tuyệt đối không uống trà Thái Nguyên với những người bị mất ngủ hoặc suy nhược thần kinh, người mắc chứng loạn nhịp tim, người thiếu máu, người bệnh gan, người bị sỏi đường tiết niệu, người bị táo bón, người bị bệnh tim …

• Phụ nữ mang thai và cho con bú nếu uống trà Thái Nguyên nên tham khảo ý kiến của bác sĩ

Chất caffeine sẽ kích thích quá mức não bộ còn rất non nớt của thai nhi và trẻ nhỏ. Hơn thế, một số chất trong trà sẽ giảm sinh sữa.

• Không uống trà khi bị sốt:

Trong trà có một chất gọi là muối chè dễ làm tăng nhiệt độ cơ thể.

• Sau khi ăn thịt dê, thịt chó không nên uống trà ngay:

Thịt dê, thịt chó là loại sản phẩm giàu đạm, còn trong lá chè có nhiều axít tannic. Nếu sau khi ăn thịt dê, thịt chó lại uống nước trà ngay, axít tannic sẽ kết hợp với protein thành tannalbin, đây là chất có tác dụng giữ nước, làm giảm nhu động ruột, không có lợi cho đại tiện, thậm chí bị táo bón, chất độc trong phân bị cơ thể hấp thu, có hại cho sức khỏe.

• Không nên pha trà bằng bình, chén kim loại vì chất tannic acid trong trà có thể làm rỉ kim loại và hỗn hợp với kim loại gây hại cho người uống.

10. Phân tích sự khác nhau giữa các mùa vụ trà Thái Nguyên

So sánh trà Thái Nguyên qua các mùa vụ

Với khí hậu chia mùa rõ rệt đặc trưng của thời tiết Bắc Bộ, có bốn mùa: xuân, hạ, thu, đông. Trà thơm ngon hay không không chỉ phụ thuộc vào cách chế biến mà vấn đề thời tiết ảnh hưởng cũng bị ảnh hưởng rất nhiều tới hương & vị trà. Bởi vậy, hương vị trà tháng 7 tháng 8 sẽ khác trà tháng 1 tháng 2 hay của tháng 11 tháng 12 là vậy.

- Trà vụ xuân

Đặc điểm của mùa xuân là thời tiết ấm áp, là mùa cây cối đâm chồi nảy lộc, cây phát triển tốt và cây trà cũng vậy. Thời tiết bắt đầu sang xuân những búp trà non cũng dần mọc xanh non đến một khoảng thời gian nhất định người nông dân sẽ thu đợt trà của vụ xuân.

Trà mùa này có hương rất thơm, vị chát rất dịu, hậu ngọt nhiều và rất béo trà hay còn gọi là ngậy ngậy bùi bùi của trà, nước trà xanh nhiều, đây được đánh giá là vụ trà ngon nhất trong năm, phù hợp với người thích uống trà có vị dịu nhẹ, ngọt mà thơm nhiều. (Do trà được ngủ đông một thời gian, mùa xuân có mưa xuân nhẹ nhẹ, không nắng, trời mát mẻ, cây đâm chồi nảy lộc mập mạp)

- Trà vụ hè

Từ xuân chuyển sang hạ thời tiết có sự thay đổi rõ rệt. Vào hạ nhiệt độ của các tỉnh miền bắc khoảng 30 – 38 độ C oi bức, nguồn nước cũng khan hiếm hơn gây nhiều khó khăn trong việc tưới tiêu cho các loại cây trồng và cây trà cũng không nằm ngoại lệ. Điều này cũng ảnh hưởng đến hương vị của trà rất nhiều. Mùa này lá trà nhỏ và cứng hơn. Do nhiệt độ cao và nguồn nước ít nên cây trà chậm phát triển, sản lượng trà ít, và thậm chí do khô hạn cây trà có thể bị chết hạn. 

Trà mùa này có nhiều vị chát hơn so với mùa xuân, trà vẫn rất thơm, hậu ngọt nhưng giảm vị ngậy so với trà xuân, nước trà hơi ngả xanh vàng, phù hợp cho người có gu trà đậm (Vì mùa hè nắng nhiều và không mưa, làm cho trà bị đậm đà hơn), Lộc Tân Cương ít khi làm trà hè.

- Trà vụ thu

Mùa thu là sự chuyển giao của thời tiết từ hạ sang thu, vẫn có ánh nắng chói chang nhưng tiết trời lại mát mẻ dễ chịu hơn mùa hè rất nhiều. Mùa cây cối thay cho mình chiếc áo mới. Với thời tiết ôn hòa của gió heo may và cái nắng vàng dịu dàng, làm đất trời đẹp hơn, con người, cây cối cũng thoái mái hơn.

Cây trà vẫn phát triển đều, người dân vẫn thu hoạch trà đúng theo định kì tiêu chuẩn đã đề ra. Trà mùa này thơm vừa phải, thơm kém hơn trà vụ xuân (nhưng vẫn thơm), vị trà chát nhiều hơn so với vụ xuân, có hậu ngọt đượm nhưng độ ngậy béo của trà ít hơn so với vụ xuân, nhưng cũng được cho vào mùa vụ trà đậm đà, ngon (phù hợp với người có gu trà đậm), ngoại hình trà có sự thay đổi: cánh trà cứng hơn và nhìn to hơn, những loại trà rẻ có nhiều lá vàng hơn.

- Trà vụ đông

Ai cũng biết màu đông của miền Bắc thường rất lạnh, mỗi khi có gió mùa đông bắc tràn về là mọi người đều cảm nhận được cái giá lạnh của mùa đông. Nhiệt độ xuống thấp, sương muối nhiều, mưa phùn làm cho cây cối cũng chậm phát triển hơn. Và thậm chí có nhiều cây trà bị chết nếu gặp phải đợt nhiệt độ xuống quá thấp kéo dài kèm theo sương muối. Chính vì vậy thời gian để thu được một mẻ trà thường lâu hơn so với các mùa khác trong năm, sản lượng cũng giảm. Mùa đông trà thường đậm đà hơn nhưng luôn giữ được hương cũng như vị nguyên thủy của trà bắc “tiền chát hậu ngọt”.

Trà mỗi mùa sẽ có chút hương vị đậm đà khác nhau. Khẩu vị uống trà của mỗi người cũng khác nhau có người thích vị chát đậm của mùa hạ, mùa đông, hoặc ai thích vị nhẹ thì lại thích trà vụ xuân, vụ thu. Với trà mỗi mùa khi thưởng thức sẽ cho bạn cảm nhận riêng nét đặc trưng riêng.

Nhìn chung trà Thái Nguyên của các mùa đều giữ được hương vị tinh túy, đặc trưng vốn có từ xưa đến nay của trà Bắc.

11. Phân biệt trà Thái Nguyên sạch với trà bẩn

Tìm hiểu cách phân biệt trà Thái Nguyên sạch với trà Thái Nguyên bẩn để tránh mua lầm & ảnh hưởng đến sức khỏe

Cảm ơn bạn đã xem bài viết. Hy vọng Lộc Tân Cương có thể mang lại nhiều kiến thức hơn cho khách hàng. Mời bạn xem qua những sản phẩm trà Thái Nguyên của chúng tôi ở trên.